Urtean Zeharreko I. astelehena
I. urtean
I. Irakurgaia
Jainkoak Semearen bidez hitz egin deusku.
Hebrearrei egindako epistolaren hasiera
Heb 1, 1-6
Askotan eta era askotara hitz egin eutsen antzina Jainkoak
profeten bidez gure asabei; azkenak diran egun honeetan, barriz, bere Semearen
bidez hitz egin deusku. Seme hau egin eban gauza guztien oinordeko, egin be
honen bidez egin eban-eta mundua.
Seme hau da Jainkoaren aintzaren distira eta Jainkoaren izatearen
irudia. Honek eusten deutse gauza guztiei bere hitz indartsuaz. Eta, pekatuen
garbikuntza egin ondoren, Jainko handiaren eskumaldean jesarri zan
zeru-goienetan, aingeruak baino gorago jarria, ondaretzat jaso eban izena be
hareena baino goragokoa dan ezkero.
Izan be, zein aingeruri esan deutsa inoiz:
«Nire Seme zara Zu;
Neuk zaitut gaur sortu?»
Eta beste behin:
«Aita izango nau harek Ni
eta Seme izango dot Nik ha?»
Eta barriro, Lehen-semea munduan sartuazotean, hau dino:
«Gurtu begie ha Jainkoaren
aingeru guztiek».
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 97 [96], 1 eta 2b. 6 eta 7c. 9 (R/. ik. 7c)
R/. Ahuspez jartzen jakoz aingeru guztiak.
V/. Errege da
Jauna! Alaitu bedi lurra,
poztu beitez ugarte ugariak!
Justizia eta zuzenbidea
tronuaren oinarri. R/.
V/. Zeruek haren
salbazino-egintza iragartzen dabe,
herri guztiek haren ospea
ikusten.
Ahuspez jartzen jakoz jainko
guztiak. R/.
V/. Izan be,
Jauna,
Goi-goiko zara Zu lur
guztiaren gainetik,
jainko guztien gainetik
garai. R/.
II. urtean
I. Irakurgaia
Penina arerioak gogor iraintzen eban Ana eta
samintzen,
Jaunak umerik emoten ez eutsolako.
Samuel lehenengo liburuaren hasiera
1 Sm 1, 1-8
Bazan Rama urian, Efraimgo mendialdean, Elkana izeneko gizon bat,
Tzuf-en ondorengoetakoa; Jeroham-en semea zan, eta hau Elihurena, hau Tohurena,
eta hau Tzufena. Elkana efratar leinukoa zan. Emazte bi ebazan Elkanak: batak
Ana eban izena, eta besteak Penina. Peninak baeban seme-alabarik; Anak, barriz,
ez.
Urtero igoten eban Elkanak bere herritik Xiloko santutegira, Jaun
ahalguztidunari gurtza emon eta opariak eskeintzera. Han Hofni eta Pinhas,
Eliren seme biak, ziran Jaunaren abade.
Oparia eskeintzen eban egunean, oparigaien zatiak emoten eutsezan
Elkanak bere emazte Peninari eta honen seme-alaba guztiei; Anari, barriz, zati
bakarra emoten eutson, baina berezia, oso maitea eban-eta, nahiz eta Jaunak
umerik emoten ez eutson. Penina arerioak gogor iraintzen eban Ana eta
samintzen, Jaunak umerik emoten ez eutsolako.
Holan jazotzen zan urtero; bere sasoian Jaunaren etxera igoten
ebenean, irainka hasten jakon. Anak negarrari emoten eutson eta ez eban jan be
egiten. Bere senar Elkanak esaten eutson: «Ana, zergaitik egiten dozu negar eta
ez dozu jaten? Zergaitik zagoz triste? Ez ete naz, bada, ni zuretzat hamar seme
baino hobea?»
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 116 [115], 12-13. 14 eta 17. 18-19 (R/. 17a)
R/. Gorespen-oparia deutsut, Jauna, eskeiniko.
Edo: Aleluia.
V/. Zelan ordainduko deutsat Jaunari
egin deustan on guztia?
Salbazino-edontzia dot jasoko
eta Jaunaren izenari dei
egingo. R/.
V/. Beteko deutsadaz Jaunari promesak,
herri osoaren aurrean.
Gorespen-oparia deutsut
eskeiniko
eta Jaunaren izenari dei
egingo. R/.
V/. Beteko deutsadaz Jaunari agindutakoak,
herri guztiaren aurrean,
Jaunaren etxeko atarian,
Jerusalem, zure erdian. R/.
I. eta II. urteetan
Aleluia
Mk 1, 15
R/. Aleluia.
V/. Hurrean da
Jainkoaren erregetza, dino Jaunak:
bihotz-barritu zaiteze eta sinistu Barri Ona. R/.
Ebanjelioa
Bihotz-barritu zaiteze eta sinistu Barri Ona.
✠ Jesu Kristoren Ebanjelioa San Markosen liburutik
Mk 1, 14-20
Joan Bateatzailea kartzelan sartu ebenean, Jesus Galileara joan
zan eta Jainkoaren Barri Ona iragartzen eban. Holantxe inoan: «Bete da epea,
eta hurrean da Jainkoaren erregetza. Bihotz-barritu zaiteze eta sinistu Barri
Ona».
Jesusek, Galileako itsasbazterretik igarotzean, Simon eta honen
anaia Andres ikusi zituan sareak uretara botatzen, ze arrantzaleak ziran. Jesusek
esan eutsen: «Zatoze Neugaz, eta giza arrantzale egingo zaituet». Hareek
behingoan sareak itzi eta jarraitu egin eutsoen.
Aurrerago, Santiago eta honen anaia Joan, Zebedeoren semeak,
ikusi zituan; sareak konpontzen ziharduen euren ontzian. Ikusi baizen laster,
dei egin eutsen Jesusek. Hareek, euren aita Zebedeo morroiakaz ontzian itzirik,
Jesusen ondorik joan ziran.
Jaunak esana.
IRUZKINA
Amaitu dau Bateatzaileak bere eginkizuna. Orain Jesusen txandea etorriko da, eta bere eginkizuna Jerusalemdik urrun, Galilean, hasiko dau, kultu-agintariengandik urrun.
Ez dau Bateatzailearen zeregina etengo; haretan sakondu egingo dau; eta beste doinu bat erabiliz. Gainera, batentzako baino eginkizun handiagoa dala-eta, lagunak bila hasiko da. Honeen prestutasuna aditzera emoteko, ebanjelariak holango esaldiak erabilten ditu: dana bertan-behera laga eta bat-batean jarraitu eutsoen.
Badakigu hori horrela ez dana Jesus, talde osoagaz, Pedroren amaxea osatzen aurkituko dogu-eta honen etxean. Eta, biztuera ondoren, euren lehengo lanera, arrantzatzera, bihurtzen dira-eta.
Gogan hartu beharrekoa dogu, ba, Jesusentzako eginkizunik behinena Jainkoaren erreinua iragartea dala, hau batentzat baino eginkizun handiagoa dala, eta prestutasunaz gain, bihotz barritzea eskatzen dauala; hau da, zuzengabekeria alde batera iztea eta Jainkoagandiko onurak dohai lez hartzea.
Zer pentsa emon behar deusku Jesusek bere eginkizuna kultu-lekutik urrun garatzeak ere. Kultuak itsututa edo iruntzita ez ete dira bizi Jerusalemen, eta horrexegaitik egingo jake gatx Jesus eta honen barritasuna onartzea? (…)
Urtean Zeharreko I. martitzena
I. urtean
I. Irakurgaia
Egoki zan,
hareek
salbazinora gidatuko ebazan burua, Jesus,
oinazeen bidez
bete-beteko egitea.
Hebrearrei egindako epistolatik
Heb 2, 5-12
Jainkoak ez dau aingeruen menpe jarri
aitatzen dihardugun etorkizuneko mundua. Liburu Santuan, hain zuzen, hauxe esan
dau norbaitek:
«Zer
da gizakia, Zu haretaz gogoratzeko,
zer
gizasemea, Zu haretaz arduratzeko?
Ia
aingeruen pareko egin dozu,
aintzaz
eta ohorez koroatu dozu;
guztia
haren menpean jarri dozu».
Beraz, Jainkoak dana gizakiaren menpean
jarri badau, ez dau ezer itzi haren menpeko egin barik. Halan be, oraindino ez
dogu ikusten gauza guztiak gizakiaren menpe dagozanik. Baina aingeruen pareko
egina izan dan Jesus ha aintzaz eta ohorez koroatua ikusten dogu, jasan eban
heriotzagaitik; izan be, Jainkoaren onginahiaz, guztien onerako jasan eban-eta
heriotza.
Jainkoak, gauza guztien sorburu eta helburu
danak, seme-alaba asko aintzara eroan nahi eban. Egoki zan, beraz, hareek
salbazinora gidatuko ebazan burua, Jesus, oinazeen bidez bete-beteko egitea.
Izan be, bai santu egiten dauan Jesusek, bai honek santu egiten dituanek,
jatorri bera dabe danek. Horregaitik, Jainkoaren Semeari ez deutsa lotsarik
emoten honeei senide deitzeak; hau esaten dau-eta:
«Zure
izena iragarriko deutset neure senideei,
goratuko
zaitut batzarraren erdian».
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 8, 2ab eta 5. 6-7. 8-9 (R/. ik. 7)
R/. Jauna, zeure eskulan guztien buru
gizakia jarri dozu.
V/. Jauna, gure Jauna,
bai
miragarria zure izena lurbira osoan!
Zer
da gizakia, Zu haretaz gogoratzeko?,
zer
gizasemea, Zu haretaz arduratzeko? R/.
V/. Ia jainko baten pareko egin dozu,
aintzaz
eta distiraz koroatu;
zeure
eskulan guztien buru ipini dozu,
danak
haren menpe jarri dozuz. R/.
V/. Ardi eta behi-taldeak,
baita
basapiztiak be,
zeruko
hegaztiak eta itsasoko arrainak,
itsasoan
dabiltzan guztiak. R/.
II. urtean
I. Irakurgaia
Anaz gogoratu zan Jauna eta Samuel izan eban.
Samuel lehenengo liburutik
1 Sm 1, 9-20
Egun hareetan, Xiloko santutegian jatordu
sakratua egin ondoren, jagi zan Ana. Eli abadea bere aulkian jesarrita egoan,
Jaunaren etxeko atarian. Ana oso nahigabetuta egoan eta negar-malkotan otoitz
egin eutson Jaunari. Hau agindu eutson: «Jaun ahalguztiduna, zeure mirabe honen
atsekabeari begiratzen badeutsazu eta nitaz gogoratzen bazara, zeure mirabe
honetaz ahazten ez bazara eta semea emoten badeustazu, Zuri, Jaun horri,
eskeiniko deutsut ha bizitza osorako. Labanak ez dau haren ulerik ebagiko».
Anak bere otoitzaldia luzatzen ebala
Jaunaren aurrean, Eli haren ezpanetara begira egoan. Anak bere barrurako berba
egiten eban; ezpanak mugitzen ebazan, baina ez jakon ahotsa entzuten.
Mozkortuta egoala begitandu jakon Eliri, eta esan eutson: «Noiz arte egon behar
dozu mozkortuta? Bota egizu ardao hori».
Anak erantzun eutson: «Ez, jauna, emakume
guztiz atsekabetua nozu; ez dot ardaorik, ez beste edari mozkorgarririk edan.
Neure barrua hustu dot Jaunaren aurrean. Ez dagizula zeure mirabe hau emakume
txartzat hartu, neure saminaren eta nahibakoaren handiz hitz egin dot-eta orain
arte».
Orduan, esan eutson Elik: «Zoaz bakean eta
emon deizula Israelen Jainkoak eskatu deutsazuna». Anak, orduan: «Izan dagidala
neugaz zure onginahia». Joan zan andrea bere bidetik, jan eban eta haren aurpegiak ez zirudian lehengoa.
Biharamonean, goizean goiz jagi eta,
Jaunaren aurrean ahuspeztu ondoren, etxera bihurtu ziran, Ramara. Alkartu jakon
Elkana bere emazte Anari, eta Jauna gogoratu zan haretaz. Umedun gelditu zan
Ana eta, sasoia betetzean, semea izan eban. Samuel ezarri eutson izena, esanez:
«Jaunari eskatua dot».
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
1 Sm 2, 1. 4-5. 6-7. 8abcd (R/. ik. 1a)
R/. Jaunagan da nire bihotza pozten,
nire salbatzaileagan.
V/. Jaunagan da nire bihotza pozten,
Jaunagan
nire indarra sendotzen;
nire
ahoak arerioei barre egiten deutse,
zure
garaipenaz naz-eta gozatzen. R/.
V/. Hausi da indartsuen uztaia;
makalak,
ostera, indarrez jantzi dira.
Aseturik
dagozanak ogi orde doaz lanera;
gose
diranek, barriz, atseden hartzen dabe.
Agor
zana zazpitan erditu da;
askoren
ama, barriz, agor gelditu. R/.
V/. Heriotza eta bizia Jaunak ditu emoten,
harek
dau Herio-lezara jaitsiazoten,
harek
handik ataratzen.
Jaunak
dau pobre eta aberats egiten,
beheratzen
eta goratzen. R/.
V/. Behartsua hautsetatik jasotzen dau,
pobrea
simaurretatik jasotzen,
handikien
artean jesarriazo
eta
ohorezko aulkia emoteko. R/.
I. eta II. urteetan
AleluiaIk. 1 Ts 2, 13
R/. Aleluia.
V/. Onartu egizue Jainkoaren hitza,
ez
giza hitz huts lez,
Jainkoaren
hitz lez baino, halan da-eta. R/.
Ebanjelioa
Nagusitasunez irakasten eutsen.
✠ Jesu Kristoren Ebanjelioa San Markosen liburutik
Mk 1, 21b-28
Kafarnaumen, zapatuan sinagogan sarturik,
irakasten hasi zan Jesus. Jente guztia harriturik egoan haren irakaspenaz, ze
nagusitasunez irakasten eutsen, eta ez lege-maisuen moduan.
Bazan, izan be, sinagoga haretan espiritu
gaiztoaren menpe egoan gizon bat, eta oihuka esan eban: «Zer daukak gurekin,
Jesus Nazaretarra? Gu hondatzera hator ala? Bajakiat nor hazen: Jainkoaren
Santua».
Jesusek gogor eraso eutson: «Isildu hadi eta
urten gizon horrengandik!» Espiritu gaiztoak astinaldi gogorra emon eutson eta,
garrasi handia eginez, urten egin eban gizonagandik.
Ikaraturik gelditu ziran danak, alkarri
itaunka: «Zer dogu hau? Irakaspen barria, eta zelako nagusitasunez emona
gainera! Espiritu gaiztoei be agintzen deutse, eta obedidu egiten deutsoe!»
Laster zabaldu zan Jesusen entzutea Galilea
aldeko bazter guztietara.
Jaunak esana.
Iruzkina
Jesusek sinagogan jarraitzen dau, baina han irakasten aurkitzen dogu, maisuei egokien lanetan. Eta, gainera, haren irakaspena ezaugarriekin lagunduta edo osotuta doa.
Jainkoaren erreinua iragarteak urduri jarten ditu txarkeria indarrak; eta Jesus euren gainetik garaile aurkitzen dogu.
Ebanjelariek lehenengotarik jarten deuskue argi Jesusen zeregina Jainkoaren erreinua iragartea dala; hau aginpidez egiten dauala; txarkeria indarrak urduri jarten ditula eta uxatu… Eta jentearen erantzuna harridurea dala.
Jesusek harridurea baino gehiago bilatuko leuke; onartzea eta haren lekuko bihurtzea.
Baina, jazoeren barri inguru guztietara zabaltzen doan arren, ez deusku emoten aditzera, banaka batzuk baino ez bada ere, bihotzean ikututa gelditzen diranik, iragarpenerako irabazita.
Entzute hutsa eta harrituta gelditzea baino gehiago behar da Jainkoaren erreinukide izateko eta haren iragarpenean jarduteko.
Ikutuko ete deusku barrrua?
Urtean Zeharreko I. eguaztena
I. urtean
I. Irakurgaia
Gauza
guztietan senideen antzeko izan behar eban,
errukitsu
izateko.
Hebrearrei egindako epistolatik
Heb 2, 14-18
Familia bereko
seme-alabek odol eta haragi berak dabezan lez, Jesusek gizakiaren odol-haragiak
hartu ebazan, bere heriotzaz heriotzaren nagusia dan deabrua ezerezteko, eta
heriotzaren bildurrez euren bizitza osoan esklabo bizi ziranak askatzeko; Jesus
ez zan-eta aingeruei laguntzera etorri, Abrahamen jatorrikoei baino.
Horregaitik, gauza guztietan bere senideen antzeko izan behar eban, abade
nagusi errukitsu eta Jainkoari dagokiozan gauzetan fidagarri izateko, herriaren
pekatuak parkatzeko gai.
Bera be nekeetan
probatua izan zalako, orain gauza da probaldian dagozanei laguntzeko.
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 105 [104], 1-2. 3-4. 6-7. 8-9 (R/. 8a)
R/. Gogoan dau eten barik Jaunak bere ituna.
Edo: Aleluia.
V/. Goratu
egizue Jauna, dei egin haren izenari,
ezagutuazo herrien artean haren egintza bikainak.
Kantatu egiozue, jo soinua harentzat,
kontatu haren mirari guztiak. R/.
V/. Harrotu
zaiteze haren izen santuaz,
poztu, bihotzez Jaunaren bila zabiltzenok.
Jo egizue indartzen dauan Jaunagana,
bilatu eten barik haren aurpegia. R/.
V/. Zuek,
Jaunaren morroi Abrahamen jatorrikook,
Jakoben seme-alabok, haren aukeratuok,
Jauna da gure Jainkoa,
lur osoaren gain haren aginpidea. R/.
V/. Gogoan
dau eten barik bere ituna,
mila gizalditarako agindua;
Abrahamegaz eginiko ituna,
Isaaki egindako zina. R/.
II. urtean
I. Irakurgaia
Esan, Jauna; zure morroi hau entzuten dago.
Samuel lehenengo liburutik
1 Sm 3, 1-10. 19-20
Egun hareetan, Jaunaren
zerbitzuan ziharduan Samuel mutikoak, Eliren ardurapean. Sasoi haretan Jaunak
ez eban sarritan berba egiten, eta ikuskariak be ez ziran sarri jazotzen. Egun
baten, Eli bere gelan egoan etzunda; begiak lausotzen joakozan eta ezin eban
ikusi. Ondino amatatu barik egoan Jainkoaren kriseilua. Samuel lotara joana
zan, Jainkoaren kutxa egoan Jaunaren santutegian.
Jaunak dei egin eutson
Samueli, eta honek erantzun: «Hemen nozu». Arin-arin Eligana joan eta esan
eutson Samuelek: «Hemen nozu, dei egin deustazu-eta». Elik erantzun eutson: «Ez
deutsut nik dei egin; bihurtu eta egizu lo». Joan eta lotarako etzun zan.
Jaunak barriro dei
egin eutson Samueli. Hau jagi eta Eligana joan zan, esanez: «Hemen nozu, dei
egin deustazu-eta». Elik erantzun eutson: «Ez deutsut nik dei egin, seme;
bihurtu eta egizu lo». Samuelek ez eban ordura arte Jauna ezagutzen, Jaunak ez
eutson-eta bere hitza inoiz be adierazo.
Hirugarren aldiz dei
egin eutson Jaunak Samueli. Hau jagi eta Eligana joan zan, esanez: «Hemen nozu,
dei egin deustazu-eta». Igarri eutson Elik Jaunak ziharduala mutikoari deika,
eta esan eutson Samueli: «Zoaz lotara eta, norbaitek barriro dei egiten
badeutsu, erantzun: "Esan, Jauna; zure morroi hau entzuten dago"».
Bihurtu zan Samuel bere tokira eta lotarako etzun zan.
Jaunak, hurreraturik,
dei egin eutson, besteetan lez: «Samuel, Samuel!» Eta Samuelek erantzun: «Esan,
zure morroi hau entzuten dago».
Samuel haziz joian,
eta Jauna beragaz eban. Ez zan Jaunaren hitz bakar bat be bete barik gelditu.
Dan uritik hasi eta Beer-Xebaraino, Israel osoak jakin eban Jaunak bere profeta
egin ebala Samuel.
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 40 [39], 2 eta 5. 7-8a. 8b-10 (R/. ik. 8a eta 9a)
R/. Hemen nozu, Jauna, zure nahia egin dagidan.
V/. Jaunagan
neban jarrita itxaropen guztia,
makurtu eta entzun dau nire oihua.
Zorionekoa Jaunaz fidatzen dana,
idolo eta sasijainkoengana jotzen ez dauana. R/.
V/. Zuk
ez dozu sakrifiziorik eta eskeintzarik nahi izan,
ez erre-oparirik eta pekatuen parkamen-oparirik eskatu;
baina belarriak edegi deustazuz.
Horregaitik dinot: «Hemen nozu». R/.
V/. Hauxe
dago nitaz liburuan idatzita:
egin dagidala zure nahia.
Atsegin dot, ene Jainko,
barru-muinetan dot zure legea.
Iragarri dot batzar nagusian zure justizia,
ez ditut ezpanak itxi, ondo dakizu, Jauna. R/.
I. eta II. urteetan
Aleluia
Jn 10, 27
R/. Aleluia.
V/. Nire
ardiek entzuten dabe nire ahotsa, dino Jaunak;
Nik ezagutzen ditut,
eta hareek jarraitu
egiten deuste. R/.
Ebanjelioa
Harek
gaixo asko osatu eban,
edozein
zala be euren gatxa.
✠ Jesu Kristoren Ebanjelioa San Markosen liburutik
Mk 1, 29-39
Aldi haretan, Jesus,
sinagogaitik urten, eta Simonen eta Andresen etxera joan zan artez, Santiagogaz
eta Joanegaz. Simonen amaginarreba oheratuta egoan sukarrarekin; behingoan,
haretaz berba egin eutsoen Jesusi. Joan jakon Jesus ondora, eskutik hartu eta
jagiazo egin eban. Sukarrak alde egin eutson, eta zerbitzen hasi jaken.
Ilunkeran, eguzkia
sartu ostean, gaixo eta deabrudun guztiak eroan eutsoezan Jesusi. Herri guztia
batu zan atarian. Eta harek gaixo asko osatu eban, euren gatxa edozein izanda
be, eta deabru asko bota eban. Deabruei ez eutsen izten berba egiten, ze
baekien nor zan.
Goizean goiz, oraindik
ilun egoala, Jesus herritik urten eta bazter bakarti batera joan zan; han
otoitzean ziharduan. Simon eta lagunak Jesusen bila hasi ziran eta, aurkitzean,
esan eutsoen: «Jente guztia zure bila dabil».
Harek, baina,
erantzun: «Goazen beste nonora, inguruko auzoetara, horreetan be Barri Ona
iragartzera, horrexetarako urten dot-eta». Halan, Galilea guztian zehar ibili
zan, hango sinagogetan Barri Ona iragartzen eta deabruak botatzen.
Jaunak esana.
Iruzkina
Gaurkoan Markos ebanjelariak Jesusen eguneroko zereginetan sartuko gaitu, egun bakar baten eginak balira lez.
Behar bada, hemen agertzen diran ekintzak (Sinagogan esku hartzea, lagunen etxera joatea, gaixoak osatzea, otoitzean jardurtea eta beste leku batzuen ardura izatea, e.a.) ez ziran izango egun bakar baten eginak.
Baina ebanjelariak, ebanjelioan Jesusez zer esango deuskun azaltzen deusku horrela.
Jesusek irakatsi egiten dau; baina ez Idazlari eta Farisearren antzera, ikasia behin eta barriz errepikatuta, berak egunerokoan bizi dauan Aitagazko hartu-emonetan bizi dauana baino: hitzez baino gehiago bizitzaz iragarten dau Jesusek.
Eta bizitza arriskuan ikusten badau (Pedroren amaginarrabaren sukarra, deabruak hartuak, era guztietako gaixoak…) lokarrietatik askatzen jardungo dau.
Jainkoaren erreinuaren ezaugarri lez hartu behar ditugu, ba: gatxak jotakoengana hurreratzea, honei Jainkoaren barri emotea eta, osasuna bihurtuz, haren errukiaren barri emotea.
Eta hau ez da ingurutxo baterako, danentzako baino: goazen alboetako beste herritxoetara ere…
Urtean Zeharreko I. eguena
I. urtean
I. Irakurgaia
Adoretu
alkar egunero,
«gaur» horrek irauten dauan bitartean.
Hebrearrei egindako epistolatik
Heb 3, 7-14
Senideok: Espiritu
Santuak hau dino:
«Gaur Jaunaren ahotsa entzuten badozue,
ez gogortu zeuen bihotza,
errebelde izan zinienean lez,
tentaldi-egunean basamortuan lez.
Han tentatu egin ninduen zuen asabek, Ni aztertu nahirik,
nahiz eta nire egintzak berrogei urtez ikusi izan.
Horregaitik, hasarratu egin nintzan gizaldi haregaz,
eta esan neban:
"Bide okerretik dabil beti horreen bihotza;
ez dabez aintzat hartzen nire bideak".
Horregaitik, zin egin neban hasarre:
"Ez dira sartuko nire atsedenean"».
Begira, senideok, ez dagiala zuetako inork izan Jainko biziagandik aldenduko dauan bihotz gaizto eta sinisbakorik. Bestela baino, adoretu alkar egunero, Liburu Santuak dinoen «gaur» horrek irauten dauan bitartean, zuetako inor gogortu ez dadin, pekatuak engainatuta. Izan be Kristoren partaide gara-eta, hasierako jarrerari azkeneraino sendo eusten badeutsagu.
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 95 [94], 6-7c. 7d-9. 10-11 (R/. ik. 8)
R/. Entzungo
ahal dozue gaur Jaunaren ahotsa!:
«Ez gogortu zeuen
bihotza».
V/. Zatoze,
gurtu dagigun ahuspezturik,
belaunikatu gaitezan egin gaituan Jaunaren aurrean.
Bera da-eta gure Jainkoa,
eta gu harek larraturiko herria,
haren zainpeko artaldea. R/.
V/. Entzungo
ahal dozue gaur haren ahotsa!:
«Ez gogortu bihotza Meriban lez,
Masako egunean basamortuan lez,
tentatu egin ninduen-eta zuen gurasoek,
probatu, Nik eginak ikusi arren». R/.
V/. Berrogei
urtez gogait eragin eustan belaunaldi harek,
eta esan neban: «Bihotz desleialeko herria dira,
ez dabez ezagutzen nire bideak».
Orduan, zin egin neban hasarre:
«Ez dira sartuko nire atsedenean». R/.
II. urtean
I. Irakurgaia
Israel
menperatu
eta
Jainkoaren kutxa harrapatu.
Samuel lehenengo liburutik
1 Sm 4, 1-11
Egun hareetan,
israeldarrek filistearren aurka urten eben gudurako eta Eben-Ezer deritxon
tokitik hurrean kokatu ebezan gudu-txabolak; filistearrak, barriz, Afeken
kokatu ziran eta Israeli erasotzeko prestatu. Gogorra izan zan gudua, eta
israeldarrek ihes egin behar izan eben filistearren aurrean. Israelgo lau bat
mila gizon jausi zan zelai hareetan.
Gudariak txaboletara
bihurtu ziranean, Israelgo buruzagiek hau inoen: «Zergaitik jo ete gaitu gaur
Jaunak filistearren eskuz? Ekarri dagigun Xiloko santutegitik Jaunaren
itun-kutxa; ea holan, ha gure artean izanik, gure arerioen eskuetatik salbatzen
gaituan».
Mandatariak bialdu
ebezan, bada, Xilora, eta ekarri eben handik, kerubinen gainean jesarrita
dagoan Jaun ahalguztidunaren itun-kutxa. Jaunaren kutxagaz batera Hofni eta
Pinhas, Eliren seme biak, etorri ziran.
Jaunaren itun-kutxa
kanpalekuraino heldu zanean, israeldar guztiek deadar egin eben oihu handiz,
lurrak be dar-dar egiteraino.
Filistearrek, deadar
ha entzutean, esan eben: «Zer da hebrearren txaboletako deadar hori?» Jakin
eben etorria zala kanpalekura Jaunaren kutxa eta ikaratu egin ziran. Hau inoen
euren artean: «Jainkoa etorri jake kanpalekura. Errukarriak gu! Ez jaku
holakorik jazo egundo! Errukarriak gu! Nork libratuko gaitu jainko indartsu
horreen eskuetatik? Horreexek dira egiptoarrak basamortuan era guztietako
izurritez jo ebezan jainkoak. Ea, filistearrok, eutsi gogor! Izan gizon,
hebrearren menpean ez jausteko, hareek gure menpean jausi ziran lez. Izan gizon
eta ekin burrukari!»
Ekin eutsoen, bada,
filistearrek erasoari eta menperatu egin eben Israel; israeldarrak nor bere
etxera joan ziran ihesi. Ikaragarria izan zan hondamendia: hogeita hamar mila
israeldar oinezko jausi ziran. Filistearrek Jainkoaren kutxa harrapatu eben,
eta Eliren seme biak, Hofni eta Pinhas, hilak gertatu ziran.
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 44 [43], 10-11. 14-15. 24-25 (R/. 27b)
R/. Askatu gagizuz, Jauna, zeure maitasunagaitik!
V/. Baztertu
egin gozuz eta lotsatuazo,
ez zoaz gehiago gure gudarosteagaz gudura.
Arerioen aurrean atzera eragin deuskuzu,
gorroto deuskuenek narrutzen gaitue. R/.
V/. Auzoko
herrien irain egin gozuz,
ingurukoen burla eta iseka.
Nazinoen irrigarri egin gozuz,
buruari eragiten deutsoe herriek. R/.
V/. Iratzartu,
Jauna! Zertan zagoz lo?
Jagi zaitez, ez gu zapuztu betiko!
Zergaitik ezkutatzen dozu aurpegia
eta ahazten gure zoritxarra eta zapalkuntza? R/.
I. eta II. urteetan
Aleluia
Ik. Mt 4, 23
R/. Aleluia.
V/. Erreinuari
buruzko Barri Ona iragartzen eban
Jesusek
eta herrian gatx
guztiak osatzen ebazan. R/.
Ebanjelioa
Alde egin eutson legenak eta garbi gelditu zan.
✠ Jesu Kristoren Ebanjelioa San Markosen liburutik
Mk 1, 40-45
Aldi haretan,
legenardun bat etorri jakon erreguka Jesusi eta, belaunikaturik, esan eutson:
«Nahi badozu, garbitu naikezu».
Jesusek, errukiturik, eskua luzatu eta ikutu egin eban, esanez:
«Gura dot, izan zaitez garbi». Orduan bertan alde egin eutson legenak, eta
garbi gelditu zan.
Jesusek bialdu egin
eban, zorrotz aginduz: «Kontuz gero! Ez esan inori ezer. Baina zoaz, agertu
abade nagusiagana eta, ezaugarri izan dagien, eskeini garbikuntzaren ordainez
Moisesek agindutakoa».
Ha, ostera, urten
ebaneko, gertatua iragartzen eta zabaltzen hasi zan oihuka, eta harrezkero ezin
zan Jesus inongo herritan agirian sartu, eta kanpoan gelditzen zan, leku
bakartietan. Halan be, edonondik etorkion jentea.
Jaunak esana.
Iruzkizna
Ageriko zereginetan hasi baino ez da egin Jesus, eta apurtu dau Legea.
Legenardunek galazota euken jenteagana hurreratzea, aldenduta egon behar eben, eta bazterreratuta egozan giza-hartuemonetatik, batez ere erlijio-guneetatik, gaixotasun hori Jainkoaren zigor eta gaitzespen lez ulertzen zan-eta.
Legeak galazota eukan gauzea egiten dau Jesusek: legenarduna beragana hurreratzen izteaz gain, ha ikutu. Keinua da: ikutzea beharrezkoa ez bazan ere; hori egiteaz, bai gaixo haregaz eta baita haren antzera Legeak baztertuta eukazan guztiekaz bat egiten ebala nabarmentzen dau Jesusek.
Arazoak ekarri leikioz hori egitean; baina ez deutso ardura: sufritzen dagoanagaz bat egitea da haren lehentasuna. Holan nabarmentzen dau bazterkuntzea ez dala Jainkoaren gauzea, Legearena baino, eta, arlo horretan, ez dala ez Jainko-Legea ez Giza-legea, zuzengabekeria baino.
Eta Lege zaintzaileengana bialduko dau gaixoa, osakuntzaren barri izan daian, bergizarteratu ahal izateko, Legeak berak askatuta berak ezarritako loturea (bazterkuntza).
Ez da, ba, Legea behin-behinekoa, beste edozeren gainetik dagoana. Jainkoa da behin-behinekoa, eta harek ez dau bazterkuntzarik egiten. Eta Legeak harexengana bideratu behar gaitu, eta inondik ere ez ezein gizaki bazterreratu ezergaitik ere.
Jainkoa sufritzen dagoanagaz dala nabarmentzen deusku Jesusek, eta ez Lege-betetzaile edo zaintzaileagaz, eta, gitxiago, Jainkoaren izenean bazterreratzen dauan ezein Legegaz.
Urtean Zeharreko I. barikua
I. urtean
I. Irakurgaia
Ahalegindu gaitezan atseden horretan sartzen.
Hebrearrei egindako epistolatik
Heb 4, 1-5. 11
Senideok: Bildur izan
behar dogu, Jainkoaren atsedenean sartzeko agintzaria indarrean dagoan
bitartean, zuetarikoren bat sartu barik gelditu ez dadin. Guri be emon deuskue
Barri Ona, gure asabei lez; baina honeei ez eutsen balio izan entzundako
hitzak, ez eben-eta sinismenaren bidez bat egin entzun ebenekin.
Gu, ostera, sinisten
badogu, sartu gaitekez Jainkoaren atsedenean, esanda dagoan lez:
«Horregaitik, zin egin neban hasarre:
"Ez dira sartuko nire atsedenean"».
Egia esan, mundua egin
ebanetik amaituak ebazan Jainkoak bere lanak, hau dino-eta Liburu Santuak
zazpigarren egunaz: «Zazpigarren egunean atseden hartu eban Jainkoak bere lan
guztietatik».
Baina aitatu dogun
pasartean, «ez dira sartuko nire atsedenean» esan jaku. Ahalegindu gaitezan,
bada, atseden horretan sartzen, inor jausi ez dadin sinisgogorkerian gure
aurrekoak lez.
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 78 [77], 3 eta 4bc. 6ab eta 7. 8 (R/. ik. 7c)
R/. Ez ahaztu Jainkoaren egintza handiez.
V/. Guk
entzunak eta ikasiak,
gurasoek guri kontatuak,
kontatuko deutsaguz hurrengo belaunaldiari:
Jaunaren egintza goresgarriak eta haren ahalmena. R/.
V/. Gero
jaioko ziran seme-alabek
ondorengoei kontatuko eutsiezan.
Holan, Jainkoagan jarriko eben itxaropena,
eta ez ziran ahaztuko haren egintza handiez;
beteko ebezan haren aginduak. R/.
V/. Ez
ziran euren gurasoen antzeko izango:
gizaldi hezikatx eta bihurria,
bihotz arineko jentea,
Jainkoaganako barru desleialekoa. R/.
II. urtean
I. Irakurgaia
Oihu egingo dozue, zeuek aukeratu
dozuen erregea dala-eta;
baina Jaunak ez deutsue erantzungo.
Samuel lehenengo liburutik
1 Sm 8, 4-7. 10-22a
Egun hareetan,
Israelgo herri-arduradun guztiak batu eta Ramara joan ziran Samuelengana,
esatera: «Begira, zu zahar egin zara, eta zure semeak ez dabiltz zure bidetik.
Izentatu egiguzu, bada, errege bat, gidatu gagizan, herri guztiek egiten daben
lez». Txarto hartu eban Samuelek herri-arduradunen eskabide hori, eta otoitz
egin eutson Jaunari. Jaunak erantzun eutson: «Onartu herriak eskatzen deutsun
guztia. Ez zaitue zu baztertu, Neu baztertu nabe, ez nabe-eta errege nahi euren
gain».
Jaunak esandako guztia
adierazo eutson Samuelek errege eske ebilkon herriari, eta gehitu eban: «Hona
zuen gain aginduko dauan erregearen eskubideak: Zuen semeak hartu eta bere
gurdizain eta zaldizko egingo ditu, eta erregearen gurdiaren aurrean ibili
beharko dabe arineketan. Batzuk mila gizonen buru ipiniko ditu, beste batzuk
berrogeita hamar gizonen buru; batzuek erregearen soloak landu beharko dabez,
beste batzuek uztak batu; beste batzuek, barriz, armak eta gudu-gurdiak egin
beharko deutsoez. Zuen alabak be hartuko ditu, bere lurrungile, sukaldari eta
okin bihurtzeko. Lur arlorik, mahastirik eta olibadirik onenak kenduko
deutsuez, bere zerbitzariei emoteko. Uztaren eta mahastien hamarrenak hartuko
deutsuez, bere funtzionarioei eta zerbitzariei emoteko. Zeuen neskameak eta
morroiak, zeuen idirik eta astorik onenak hartuko deutsuez, berarentzat lan
egiteko. Artaldeen hamarrenak hartuko deutsuez, eta zeuek be bere morroi egingo
zaitue. Orduan oihu egingo dozue, zeuek aukeratu dozuen erregea dala-eta; baina
Jaunak ez deutsue erantzungo».
Halan be, herriak ez
eutson jaramonik egin nahi izan Samueli, eta esan eban: «Kendu hemendik!
Erregea behar dogu, eta beste herri guztiak lez izango gara geu be. Geure
erregeak gidatuko gaitu eta gure aurretik joango da, geure alde burrukatzera».
Entzun eban Samuelek herriaren eskabidea eta Jaunari jakinazo eutson. Jaunak
erantzun eutson Samueli: «Onartu euren eskabidea, eta emoiezu erregea».
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 89 [88], 16-17. 18-19 (R/. ik. 2a)
R/. Jauna, zure maitasuna abestuko dot betiren beti.
V/. Zorionekoa,
Zu pozik goresten dakian herria!
Zure argitan ibiliko da, Jauna;
zure izenean da egunero alaitzen,
zure salbazino-egintzaz harrotzen. R/.
V/. Zeu
zara-eta haren ospe eta indar;
zure onginahiak egiten gaitu garaile.
Jauna da, izan be, gure babeskia,
Israelgo Santua gure erregea. R/.
I. eta II. urteetan
Aleluia
Lk 7, 16
R/. Aleluia.
V/. Profeta
handia sortu da gure artean,
eta Jainkoa bere
herria salbatzera etorri da. R/.
Ebanjelioa
Gizonaren Semeak badau mundu honetan
pekatuak parkatzeko ahalmena.
✠ Jesu Kristoren Ebanjelioa San Markosen liburutik
Mk 2, 1-12
Egun batzuen ondoren, Jesus Kafarnaumen sartu zan
barriro, eta etxean egoaneko barria zabaldu zan. Batu zan jentetzarekin ez
egoan inon lekurik, ezta ate-aurrean be. Eta Jainkoaren berbea adierazoten
eutsen. Horretan, elbarri bat ekarri eutsoen lau lagunen artean. Baina
jentetzagaitik ezin eben eroan Jesusenganaino. Orduan, bera egoan parean
etxe-gaina zulatu eta elbarria zulotik behera eratsi eben, etxunda egoan
esku-ohean. Jesusek, hareen sinismena ikusirik, esan eutson elbarriari: «Seme,
parkatuak dituzu pekatuak!»
Baziran han jesarrita
lege-maisu batzuk, eta hauxe inoen euren barrurako: «Zer jarabilk honek holan?
Biraoka jabilk. Nork parkatu leikek pekaturik, Jainkoak berak izan ezik?»
Baina Jesusek bere
barruan hareen gogoetei igarri eta esan eutsen: «Zergaitik dituzue gogoeta
horreek zeuen barruan? Zer da errezago, elbarriari “parkatuak dituzu pekatuak”
esatea ala “jagi, hartu esku-ohea eta zabiltz” esatea? Orain ikusiko dozue,
bada, Gizonaren Semeak badaukala mundu honetan pekatuak parkatzeko ahalmena.
Orduan esan eutson elbarriari: “Zeuri dinotsut: Jagi, hartu esku-ohea eta zoaz
etxera”».
Behingo baten jagi,
ohatila hartu eta guztien aurrean urten eban. Danak harriturik gelditu ziran,
eta Jainkoa goresten eben, esanez: «Ez dogu sekula holakorik ikusi».
Jaunak esana.
IRUZKINA
Gaur Markos ebanjelariak dakarskun jazoera honek pekatuaren aurrean jarten gaitu.
Hau —pekatua—, ikusi gura ez dogun zeozer da. Jesusek bai ikusten dauala, eta osakuntza hortixik hasita emongo dala iragarten dau.
Erlejino-maisuek ez dabe onartu gura Jesusek gauzatzen dauan askapenik, eta era haretara: ezer eskatu aurretik «zure pekatuak parkatuta dagoz» dinotso-eta. Hareen erlejinoak gizakia menpe euki nahi dauan artean, Jesusek askatu egin gura dau.
Ulertu ete geike Jesusek ez dauala parkatzen pekaturik; ez berak ez Jainkoak, bere Aitak, ez daukela ezer parkatu beharrik?
Ulertuko bagendu Jainkoak deuskun maitasuna, haren seme-alaba izatea dogun onurea, eta haren esanetara bizi izanez garatzen dogun zoriona..., ez geuke bilatuko Jainkoaren aurrean merituak egiterik haren parkamena edo aldekotasuna lortzeko.
Ikasi daigun Jesusengandik: harek, Jainkoa maite-maite daualako ez dauka ezer parkatu beharrik.
Urtean Zeharreko I. zapatua
I. urtean
I. Irakurgaia
Hurreratu
gaitezan konfiantza osoz
Jainkoaren
graziaren tronura.
Hebrearrei egindako epistolatik
Heb 4, 12-16
Senideok: Bizia da
Jainkoaren hitza, bizia eta eraginkorra, aho biko ezpata baino sarkorragoa;
arimaren eta espirituaren sakoneraino sartzen da, pertsonaren zokorik
ezkutueneraino, eta barruko pentsamentuak eta asmoak aztertzen ditu. Ez da
harentzat munduan ezer ikusezinik; dana dago biluzik eta agirian, kontuak emon
beharko deutsaguzan haren begien aurrean.
Beraz, gure abade
nagusi handia, Jesus, Jainkoaren Semea, zeruetan sartua dogun ezkero, eutsi
deiogun autortzen dogun sinismenari; izan be, gure abade nagusia ez da gure
makaleriaz erruki ez leitekean norbait, bera be, geu lez, gauza guztietan
probatua izan da-eta, pekatuan izan ezik. Hurreratu gaitezan, bada, konfiantza
osoz Jainkoaren graziaren tronura, errukia lortu eta preminaldian laguntza izan
dagigun.
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 19 [18], 8. 9. 10. 15 (R/. ik. Jn 6, 63c)
R/. Zure hitzak, Jauna, espiritu eta bizi dira.
V/. Jaunaren
legea bikain, barrua arnasbarritzen dau;
Jaunaren mandamentua fidagarri, heldubakoa zuhur egiten dau. R/.
V/. Jaunaren
arauak zuzen, bihotzaren pozgarri;
Jaunaren agindua distiratsu, begien argigarri. R/.
V/. Jaunaganako
begirunea garbi, iraunkor betiko,
Jaunaren erabagiak egiazko, dan-danak bidezko. R/.
V/. Hartu
egizuz atseginez nire hitz eta gogoetak,
Jauna, ene harkaitz eta askatzaile. R/.
II. urtean
I. Irakurgaia
Horra
Jaunak esandako gizona;
Saul
izango da Jaunaren herriaren agintaria.
Samuel lehenengo liburutik
1 Sm 9, 1-4. 17-19; 10, 1a
Aldi haretan, bazan
Kix eritxon gizon handiki bat, Abielen semea –Abiel Tzerorren semea zan, Tzeror
Bekoratena eta Bekorat Afiahena–. Benjaminen leinukoa zan Kix. Seme bat eban,
Saul izenekoa, mutil aukerakoa eta bikaina. Ez zan Israelen ha baizen ederrik;
gainerako guztiak doi-doi heltzen jakozan sorbaldara.
Saulen aita Kixeri
asteme batzuk galdu jakozan eta esan eutson Saul semeari: «Hartu egizu zeugaz
morroietako bat eta zoaz astemeen bila». Efraimgo mendian eta Xalixako lurretan
zehar ibili ziran, baina ez ebezan aurkitu; igaro eben Xaalimgo lurraldea,
baina ez egozan han; baita Benjaminen lurraldea be, baina ez eben ezer aurkitu.
Samuelek Saul ikusi
ebanean, Jaunak esan eutson: «Horra esan neutsun gizona. Horixe izango da nire
herriaren agintaria».
Hurreratu jakon Saul
Samueli uriko atearen erdian, eta esan eutson: «Esaidazu, mesedez, non dan
ikuslearen etxea». Samuelek erantzun eutson: «Neu naz ikuslea. Igon nire
aurretik mendira eta gaur nigaz jango dozue. Bihar goizean itziko deutsut
joaten, jakin nahi dozun guztia esan ondoren».
Hartu eban Samuelek
orio ontzia eta Sauli burura isuri eutson; gero, besarkatuz, esan eutson:
«Hara, Jaunak bere herri Israelen buruzagi igurtzi zaitu. Zeuk gidatuko dozu
Jaunaren herria eta askatuko inguruan dituan arerioen eskuetatik».
Jaunak esana.
Erantzun salmoa
Sal 21 [20], 2-3. 4-5. 6-7 (R/. 2a)
R/. Jauna, zure indarraz pozten da erregea.
V/. Jauna,
zure indarraz pozten da erregea,
zure garaipenaz izugarri alaitzen.
Gura ebana emon deutsazu
eta harek eskatua ez deutsazu ukatu. R/.
V/. Bedeinkazinoz
eta mesedez bete dozu,
urre garbizko koroa ezarri deutsazu buruan.
Bizia eskatu deutsu, eta Zuk emon,
haren egunak betiko luzatuz. R/.
V/. Zure
garaipenaz handi da haren ospea,
aintzaz eta ohorez inguratu dozu.
Izan be, betiko dedeinkazinoa emon deutsazu,
pozez bete dozu zeure aurrean. R/.
I. eta II. urteetan
Aleluia
Ik. Lk 4, 18
R/. Aleluia.
V/. Behartsuei
Barri Ona emotera bialdu nau Jaunak,
katiguei askatasuna
iragartzera. R/.
Ebanjelioa
Ez naz zintzoei dei egitera etorri,pekatariei baino.
✠ Jesu Kristoren Ebanjelioa San Markosen liburutik
Mk 2, 13-17
Aldi haretan, Jesusek
itsasaldera urten eban barriro. Jente guztia beragana joian, eta irakasten hasi
jaken.
Bidez joiala, Levi Alfeorena ikusi eban, zergak batzeko mahaian
jarrita, eta esan eutson: «Jarraitu Niri». Levik zutundu eta jarraitu egin
eutson.
Geroago, Jesus mahaian
egoan Leviren etxean; bazan beste zergalari eta pekatari asko be Jesusegaz eta
beronen ikasleakaz mahaian; izan be, asko joiakozan atzean.
Fariseuen arteko
lege-maisu batzuk, pekatari eta zergalariekin jaten egoala ikustean, esan
eutsien ikasleei: «Zelan jaten dau zergalari eta pekatariakaz?»
Hori entzutean,
Jesusek esan eutsen: «Ez dabe osasundunek behar osagilea, gaixoek baino; ez naz
zintzoei dei egitera etorri, pekatariei baino».
Jaunak esana
IRUZKINA
Markosen ebanjelio txatal honetan gaur-gaurko arazoetariko bat aurkitzen dogu mahairatuta: Jainkoaren graziaren zelangotasuna. Ez dogu hain errez ulertuko; baina, ezelango baldintzapeko barik hurreratzen bagajakoz, behar bada, argi izpiren bat biztu leikigu.
Jesusek Jainkoaren erreinua iragarten dihardula dinosku Markosek; irakaskintza hori ez dau jesarrita, geldian, egiten, ibilten baino. Eta, joanean, Mateoren zerga biltegi aurretik igarotean, honi jarraitzeko deia luzatzen deutso. Zergalari bati!
Batzuk harri eta zur geldituko dira Mateok bere antzekoekin (zergabatzaileak) mahai beratan jesarriazoten daualako Jesus. Zer dala-eta jaten dau zuen Maisuak pekatariekin? Hori ez leuke egingo fariseu batek, ez Lege Maisuek ez sinistun zintzoek… Euretariko bat da zuen maisua, esatea beste da hori.
Jainkoaren grazia doakoa da, ala norberak lortzen dau merituak eginez?
Jesusek lege-maisuei emoten deutsen erantzunean aurkitu geike erantzuna: gaisoek dabe osagilearen beharra, ez osasundunek. Jainkoak bere dohaiak doan isurten ditu. Inork ez ditu merezi. Ez dago hareik irabazi ahal izateko meriturik. Ez jakuz zor onak garalako.
Espirituzko bizitza apaletik ulertu daiteke hori.
